CUMHURİYET DÖNEMİNDE İZMİR’DE BİR PEDAGOJİ OKULU: MUSTAFA RAHMİ VE ÇEVRESİ
Sayfa 21 - 32
Öz
Mustafa Rahmi Balaban (1888-1954), Cumhuriyet döneminde, özellikle Atatürk ve İnönü dönemlerinde İzmir’de felsefe grubu alanında etkili çalışmalar yapmıştır. O, ansiklopedik bilgi yayma anlayışının son temsilcilerindendir; Mustafa Rahmi’nin felsefe ve felsefenin alt alanlarına dair İzmir’de çıkan Fikirler dergisinde 112 makalesi yayımlanmıştır. Bunlara ilâve olarak yazar, İzmir’de Müslüman’ın Sesi başlıklı bir de dergi çıkarmıştır. Mustafa Rahmi’nin ayrıca telif ve tercüme 85 adet kitabı vardır.
Mustafa Rahmi’nin çalışmaları ağırlıklı olarak felsefe, pedagoji, psikoloji, ahlâk vb. doğrudan felsefe veya felsefenin alt alanları ile ilişkilidir. Müellifin amacı Türk insanın yetişmesi, gelişmesi ve Türk kültürünün yükselmesidir. Yazar, yükselme ve yükseltmenin felsefî manasını da açıklar. Yazara göre, her devrin kendine mahsus bir insan örneği vardır. Mustafa Rahmi’nin yaşadığı dönemin insanı ise kendisindeki doğadan gelen kuvvetleri geliştirerek daha gürbüz, daha tabiata hakim, topluma daha fazla hizmet eden bir insandır.
Mustafa Rahmi, yaklaşık 40 yıllık yazı hayatı boyunca daima insanı ve insanın eğitimini merkeze almıştır. O, İsviçre’deyken, Pierre Bovet, Edouard Claparede, Adolf Ferriere, Theodor Flournoy gibi eğit0ci ve felsefecilerin derslerine katılmıştır. Türkiye’ye döndüğünde, bir yandan hocalarının kitaplarını, öte yandan Fustel De Coulanges, E.T. Smith, Şarl Verner, P. Stapper, William M. Dougal, Grant Conklin, M. Montesori, James Jeans, Oliver Lodge John Dewey gibi çağdaş Batılı bilim adamlarının eserlerinden bazılarını Türkçe’ye tercüme etmiştir.
Mustafa Rahmi’nin çalışmaları sadece tercümeden ibaret değildir. O, aynı zamanda Mevlana Celalettin Rumî, Muğlalı İbrahim Şahidî gibi Türk filozoflarını okumuş ve okutmuştur. Böylece Doğu ve Batı düşünce sistemlerini birinci el kaynaklardan anlama imkânı elde etmiştir. Bu iki düşünceyi belirli bir akıl süzgecinden geçirmiş, ulaştığı sonuçları İzmir’de oluşturduğu geniş entelektüel çevreye yaymıştır. Böylece İzmir’de 1922-1950 yılları arasında Mustafa Rahmi ve Çevresi diye adlandırılabilecek bir felsefe ve pedagoji çevresi oluşmuştur.
Bu makalede önce Mustafa Rahmi’nin düşünce evreninin gelişim süreci hakkında kısa bilgi verilecek, ardında onun oluşturduğu ve yaygınlaştırdığı pedagojik ve felsefî düşünceler İzmir ekseninde değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Mustafa Rahmi ve çevresi, Cenevre pedagoji enstitüsü, pedagoji, İzmir’de eğitim.
A PEDAGOGY SCHOOL IN IZMİR DURİNG THE REPUBLICAN PERİOD: MUSTAFA RAHMİ AND ITS CİERCLE
Abstract
Mustafa Rahmi Balaban (1888-1954) made effective studies in the field of philosophy group in Izmir during the Republican period, especially Atatürk and Inönü periods. He is one of the last representatives of encyclopedic knowledge dissemination; Mustafa Rahmi’s 112 articles were published in the journal Fikirler published in Izmir on the philosophy and subfields of philosophy. In addition, the author published a magazine entitled Müslümanın Sesi in Izmir. Mustafa Rahmi also has 85 books in copyright and translation. Mustafa Rahmi’s works mainly focuses on philosipy, pedagogy, psychology, morals, and so on. These are directly related to philosopy or subfields of philosopy. The purpose of scholar is the upbinging and development of Turkish people and the rise of Turkish culture. The author also explains the philosiphical meaning of ascension and development. According to the author, each period has its own human example. The people of period in which Mustafa Rahmi lived were more robust, more 23 AKAD (10-11), Aralık 2019 / Yayın İlkeleri… dominant in nature and serving society more by developing the forces coming from his nature. Mustafa Rahmi has always focused on people and their education. While in Switzerland, he attended lectures by educators and philosophers suçh as Pierre Bovet, Edouard Claparede, Adolf Ferriere and Theodor Flournoy. When he returned to Turkey, while his theacher’s works, o the other hand Fustel De Coulanges, E.T. Smith has translated some of the works contemporary Western scholars such as Charles Verner, P. Stapper, William M. Dougal, M. Montesory and John Dewey. Mustafa Rahmi’s works is not just translations. He also read and Turkish philosophers such as Mevlana Celalettin Rumi and İbrahim Şahidi. Thus, the Easters and Western thought systems have the possibility to understand first-hand sources. He passed these two ideas through a certain mind filter and spread his conslusions to the broad intelectual ciercle he created in Izmir. Thus, between the years 1922- 1950 in Izmir, Mustafa Rahmi and his ciercle can be called a philosopy and pedagogy ceircle was formed. In this paper, firstly, bries information about Mustafa Rahmi will be given and then Mustafa Rahmi’s pedagogical and philogogical thoughts will be analyzed directly from his own writings.
Key words: Mustafa Rahmi, Geneva Pedagogy Institute, pedagogy, education in Izmir.
KAYNAKÇA
Akyol, Yaşar (1993). İzmir Halkevi (1932-1951), (bylt), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Balaban, Mustafa Rahmi(1949). Tarih Boyunca Ahlâk. İstanbul: Gayret Kitabevi.
Balaban, Mustafa Rahmi(1950). Son Asrın İlim ve Fen Adamlarına Göre İlim-Ahlâk ve Din. Ankara: Türkiye Matbaacılık ve Gazetecilik Yayınları.
Huyugüzel, Ömer Faruk (2000). İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
İmzasız (1948). Amacımız, Müslüman Sesi, nr. 1, 17 Kasım 1948.
İşler, Ahmet (2018). Demokrat Parti Döneminde Dinde Reform Tartışmaları: Müslüman Sesi Dergisi Örneği, İçtimaiyat, nr.8.
Korucuoğulları, Nevin (1994). Veled Çelebi İzbudak (1994), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Özyüksel, Hande (2016). Mustafa Rahmi Balaban’ın Türk Psikoloji Tarihindeki Yeri, (bylt), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
R.B.(1936), Amacımız, Fikirler, nr.133, 1 Şubat 1936, s.1.
Ülken, Hilmi Ziya (2001). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi,7. Baskı, İstanbul: Ülken Yayınları.